بررسی انواع وصیت نامه ها در عصر دوم عباسی (334-232 ه.ق)

واژه ی «وصیّت» که صورت عربی آن «وصیّه» و جمع آن «وصایا» است، اسم مصدری است برگرفته شده از «وصّی، یوصِی، توصیه» به معنی «عَهد» است. وصیّت در اصطلاح، خواستن انجام کاری از وصِیّ، بعد از غیبت وصیّت کننده و یا پس از مرگ او است. سنت وصیت نامه نویسی فنی از فنون خطابه است که در طول تاریخ اسلام به چشم می خورد چنان که در عصر دوم عباسی نیز موردتوجه خلفا بود. با توجه به این که وصیت نامه نویسی جز لاینفکی از بافت فرهنگی است و بررسی آن از اوضاع سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه ، شناختی نسبی به ما می دهد، وصایای خلفای این دوره از تاریخ خلافت عباسی، گرچه انگشت شمار هستند، اما می توانند نمودی از اوضاع زمان خود باشند، وصایای سیاسی خلفای عصر دوم عباسی بیشترین تعداد وصایا را به خود اختصاص می دهند، وصایای امامان شیعی اثنی عشری موجود در این عصر به مسئله ی تعیین جانشین و توصیه هایی کاربردی برای شیعیان بعد از خود اختصاص دارد. اسلوب نگارش وصایا در این عصر با توجه به دگرگونی در وضعیت مذهبی و سیاسی این دوره دچار تغییراتی شده است.